.jpeg "Minimalizm Nedir")
Mülakat, sanat, bilim, siyaset,
spor gibi çeşitli alanlarda tanınmış kişileri tanıtmak veya onların
düşüncelerini belirli bir konuda öğrenmek amacıyla yapılan, karşılıklı
konuşmaların yazılı metin haline getirilmesiyle oluşan, öğretici bir türdür.
Sohbet yazı türü slayt ve PDF ders notu içeriğinde Sohbet (Söyleşi) yazı türüne dair detaylı bir anlatım sunarak öğretmen ve öğrenciler için faydalı bir kaynak sunmayı hedefliyoruz. Sohbet türünün özelliklerini, Cumhuriyet Öncesinde Sohbet, Cumhuriyet Dönemi'nde Sohbet, Cumhuriyet Dönemi Sohbet Yazarları gibi ara başlıklarla konu ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.
Cümle Türleri Slaytını ve PDF ders notunu konu anlatımının sonundaki renkli bağlantılardan kolayca indirebilirsiniz.
 |
| Ünlü Düşmesi |
Ünlü Düşmesi ses olayı farklı yollarla yapılır:
(Ünlü Düşmesi PDF ders notunu ders anlatımının sonundaki renkli bağlantıdan indirebilirsiniz.)
1. İkinci hecesinde ı,i,u,ü bulunan iki heceli bazı sözcüklerden sonra ünlü ile başlayan bir ek getirildiği zaman kelimenin ikinci hecesindeki ı,i,u,ü düşer.
Yapım ekleri dörde ayrılır:
Eklendiği sözcüğün cümlede kullanılmasını sağlayan eklerdir. Sözcüğün anlamını değiştirmezler.
Çekim ekleri ikiye ayrılır:
Bir sözcüğün anlamlı en küçük
parçasıdır. Bir sözcüğü bulmak için aldığı bütün ekleri atmak gerekir.
ÖRNEK: akıllıca sözcüğünün kökünü bulalım:
akıllı-caCümlede Anlam konusunun alt başlıklarından biri de Anlatımına Göre Cümlelerdir. Anlatımına Göre Cümleler konu anlatımında öznel-nesnel cümle, doğrudan-dolaylı anlatım, içerik-üslup, tanım cümlesi ve karşılaştırma cümlesi başlıklarını bulabilirsiniz. Konu anlatımı bol örnekler, test soruları ve bir de etkinlikle zenginleştirilmiştir.
Kolay gelsin.
Cümlenin
üzerinde söylendiği kavram, cümlenin konusunu oluşturur. Konu çoğu zaman iki üç
sözcükle ifade edilir. “Cümlede neden
bahsediliyor?” sorusu bize cümlenin konusunu verir.
ÖRN:
· Bir şairin
önemi, hakkında yazılan yazıların, yapılan incelemelerin sayısıyla ve de
şiirlerinin herkesçe bilinmesiyle ölçülür. (Konu: Şairin öneminin ölçüsü)
· Bugün bize
hayatımızı devam ettirebilmemiz için büyük olanaklar sağlayan çevreyi
korumazsak, yarın ki nesillere bizden öncekilerin bize sunduğu gibi güzel bir
dünya bırakamayız. (Çevrenin Önemi)
· İnsan günlük
hayatında ne yaşarsa yaşasın, temel ihtiyaçlarını yerine getirmeyi unutmadığı
gibi, kitap okumayı da unutmamalıdır. ( Okumanın İhtiyaç Görülmesi)
· Teknoloji
yaşamımızın her alanında bizimle beraber fakat onu çocuklarımızın her anını
değerlendirme biçimi olarak kullanmamalıyız. (Teknoloji Kullanımının Gerekliliği)
· Tiyatro
eleştirmeni, izlediği oyunun en çarpıcı, en belirleyici yönlerini yakalayıp
belgeler. (Eleştirmenin Görevi)
· İnsan bazı şeyleri söylediği için değil, onları belli bir biçimde söylediği için “yazardır.” (Yazar Olmanın Gereği)
Cümlede asıl
anlatılmak istenen düşünce, verilmesi amaçlanan temel mesaj, cümlenin yazılış
sebebi ana düşüncedir. “Bu cümlede
anlatılmak istenen nedir?” sorusu bize ana düşünceyi verir.
ÖRN:
·
Bilinçli bir kişi, çevresine karşı daha saygılıdır ve
canlılarla uyum içinde bir hayat sürdürebilir. (Canlılarla uyum içinde yaşamak
için bilinçli olmayız.)
·
Yeni kuşaklar sadece bedensel yorgunluk yaratacak
çalışmalardan değil, zihinsel çalışmalardan da kaçıyorlar. (Yeni kuşakların çalışmanın her türlüsünden kaşması)
·
Ünlü filozofa, canı sıkılan birinin yolculuğa çıktığı
fakat sıkıntısından bir türlü kurtulamadığı söylenince filozof
“Kararsızlığından kurtulamıyordur da ondan!” demiştir. (Kararsızlık can sıkıntısını artırır.)
· “Hayatlarının
bir döneminde şiir yazanlar, şiir kitapları ve dergileri satın alsaydı;
yeryüzünde en fazla şiir kitabı satılan ülke olurdu Türkiye.” (Türkiye'de şiir yazılıyor ama okunmuyor.)
· Herkes
düşünür, büyük insanların farkı ayakları yere basan düşüncelerini ete kemiğe
bürümek olmuştur. (Büyük insanın farkı fikirlerini uygulamasıdır.)
· Eleştirmen,
bir sanat eserini yargılarken onun güzel ya da çirkin yanlarını söylerken ister
istemez özünü karıştırır işine. (Eleştirmen eleştirisine kendinden bir şeyler de katar.)
·
2019-TYT: Çocuk,
aklının doğal işleyişi sonucu her an ortaya çıkan tuhaf sorulardan birine yanıt
bulma amacıyla gerçekleştirdiği her samimi girişim sayesinde, o amacın
sonucuyla kıyaslanamayacak oranda kalıcı kazanımlar edinir.
Bu cümlede çocuklarla ilgili olarak
asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Tuhaf sorular sorma davranışlarının çocuklarda istemsiz biçimde gerçekleştiği
B)
Merak ettikleri konunun iç yüzünü öğrendikleri sürece bilgi birikimlerinin
arttığı
C)
Kendi hâllerine bırakıldıklarında tuhaf sorular sorma alışkanlıklarının sona
erdiği
D)
Cevabını samimi biçimde merak ettikleri soruların yetişkinlerce
cevaplandırılması gerektiği
E)
Sorularına cevap arayışlarının gelişimleri üzerinde cevaplardan daha etkili olduğu
3.
Eş veya Yakın Anlamlı Cümleler (Anlamca Aynı Doğrultuda Olan Cümleler)
Aynı
düşünceyi farklı sözcüklerden oluşarak ifade eden cümlelerdir. Soru kökünde
verilen cümleyi iyice anlayıp, kendi sözcüklerimizle cümleyi yeniden kurduktan
sonra şıklarda verilen cümlelere geçmeliyiz.
ÖRN:
· Yalnızca
güneşli günlerde yürüyen kişi, varacağı yere ulaşamaz. (İsteneni elde etmek,
her koşulda çalışmayı zorunlu kılar.)
· Kalp kırmak
sanıldığı gibi zor bir iş değil, zor hatta imkansız olan kırdığın kalbi
onarabilmektir. (Kırılan bir nesneyi en güçlü nesneyle de yapıştırsan eskisi gibi asla olmayacaktır.)
· Şair hazır
düşüncenin beton kalıplarını parçaladığı zaman gerçek şiiri yakalayabilir.
(Hakiki şiir özgünlük ırmağının gür bir kolu olmak ve yıkılmaz sanılan basmakalıp söyleyişlerin dağlarını aşmak zorundadır.)
2011-YGS (YGS-2011) (I) Kimi şairler
vardır, daha ilk şiirleriyle yeni bir içerik, yeni bir biçim yaratırlar. (II)
Bu şairler, sürekli bir arayış içinde olduklarından zaman zaman şaşırtsalar da
düş kırıklığına uğratmazlar okurlarını. (III) Moda yönelişlere itibar etmezler,
dışarıdaki “gürültü” dikkatini dağıtmaz bu tip şairlerin. (IV) Kendilerini
yenileme süreci içinde olan bu şairler okurlarının beklentilerini boşa
çıkarmazlar. (V) Şiirin iç sese dayandığının, yapısal bir bütünlük ve sağlamlık
gerektirdiğinin bilincindedirler.
SORU: (I) Norman Mailer, döneminin oyun yazarlarından oldukça farklı bir karaktere sahip. (II) O, hayatın tam bir yansıtıcısı olmakla yetinmeyip aynaya yansıyanları kendince şekillendiriyor. (III) Bu görünür gerçeklere ayrıca bir anlam yüklemek, insanların anlayışını kendi düşüncesine göre biçimlendirmek amacını taşıyor. (IV) Zaten son yazdığı kitaptaki oyunlardan da onun sanat anlayışını çıkarabilirsiniz. (V) Ayrıca bu oyunlar güçlü ve özgün bir duyuş ve anlatış zenginliği de taşıyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca birbirine en yakındır?
A) III. ve V. B) IV. ve V C) II. ve IV D) I. ve III. E) II. ve III
CEVAP: E
4.
Karşıt Anlamlı Cümleler (Anlamca
Çelişen Cümleler)
Verdikleri
mesaj yönünden birbiriyle zıt yönde olan cümlelerdir.
· Sanat gücünü
düş gücüyle yeni şeyler üretmekten değil, yaşananları olduğu gibi aktarmaktan
alır. (Sanatçının işi, yaşamda gördüklerini kopya etmek değil, onları kendince
yeniden şekillendirmektir.)
· Bir
sanatçının başarılı olabilmesi için geçmişi ile olan bağını koparmaması
gerekir. ( Sanatçının yarınlara kalmasında geçmiş değil gelecek önemlidir.)
· Bir yapıt
değerlendirilirken, onun anlatımındaki başarı ölçü alınmalıdır. (Sanat yapıtı, üslubunun
geçerliliğine değil, içeriğinin doluluğuna göre rağbet görür.)
SORU: Aşağıdaki
cümlelerin hangisi anlamca ötekilerle çelişmektedir?
A) Kültür
insanın yetişme tarzı ve yakın çevresiyle doğrudan ilgilidir.
B) Yapılan
birçok araştırma çocukların içinde yetiştiği çevreye göre biçimlendiğini
gösteriyor.
C) İnsanın
yetişmesinde etkili olan çevrenin önüne, çoğu yerde doğuştan getirilen
özellikler geçer.
D) Çocuklar
içine koyuldukları kalıbın şeklini alan küçük tatlı keklere benzerler.
E) Gelenek
ve kültürün aktarılmasında en önemli faktör insanın yetiştiği çevresel
özelliklerdir.
CEVAP: C
5. Cümleden
Çıkarılabilecek Kesin Yargı
Bu tip
sorularda başta bir cümle verilir ve bu cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargının
bulunması istenir. Bunları ihtimal üzerine düşünmeden net olan yargıları
doğru olarak görmememiz gerekir. Bu tarz cümlelerde ana düşüncenin
ve konunun yanında yan cümlelerin ifade ettiği diğer bazı yargılar da
bulunabilir. Böylece bir cümlenin içinden ön planda olmayan farklı yargılara da
ulaşılabilir. Parçada bahsedilenler hakkında kendi yorumumuzu katmadan düşünmeliyiz.
ÖRN:
· “Geçen hafta arkadaşımla tiyatroya gittim.” yargısından “Tiyatroda bizim dışımızda başkaları da vardı.” yargısı çıkmaz. “Yurt dışına gönderdiğimiz ürünler içinde tarım ürünleri ağırlıktadır.” ifadesinden “Türk tarım ürünlerinin yurt dışında çok sevildiği” yargısı veya “Türkiye sanayi ülkesi değildir.” yargısı çıkarılamaz fakat “yurt dışına tarım ürünleri dışında ürünler de gönderdiğimiz” yargısı çıkarılabilir.
· "Cumhuriyet Dönemi yazarlarından İhsan Oktay Anar, Puslu Kıtalar Atlası adlı romanıyla Türk edebiyatında felsefi romanın öncülüğünü yapmıştır." cümlesinden "Cumhuriyet Dönemi'nden önce felsefi roman yazılmamıştır." sonucu çıkarılabilir. "İhsan Oktay Anar, Türk edebiyatının en fantastik romancısıdır." yargısı kesin olarak çıkarılabilir. "Puslu Kıtalar Atlası, felsefi yönü olan bir romandır." değerlendirmesine ulaşılabilir.
· ETKİNLİK: "Levent lokantasını devrederek büyük şehrin olanaklarından yararlanmak için Ankara'ya yerleşmek istiyordu." cümlesinden aşağıda verilen cümlelerden hangileri çıkarılabilir?
( ) Levent'in asıl mesleği lokantacılık değildi.· SORU: Edebiyat tarihini başlatan
“İlyada” destanı üzerine, iki bin yılı aşkın süredir filozoflar ve yazarlar,
çok şey yazdı; her okuyan nesil, her çağda kendine başka bir Homeros buldu
destanın içinde.
Bu cümleden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?
A) İlyada’dan önce bir edebî faaliyet söz konusu değildir.(2016-YGS) Türk
edebiyatının önemli sanatçılarından Yaşar Kemal’in, düşlerine sığınarak hayata
tutunmaya çalışan sokak çocuklarının unutulmamaya mühürlenen hayat hikâyelerini
anlattığı Neredesin Arkadaşım, büyük ustanın çocuklarla yaptığı söyleşilerden
oluşmaktadır. Bu cümleden kesin olarak
çıkarılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?
Cümle Anlamıyla ilgili diğer konulara aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.
 |
| Servetifünun Edebiyatı |
