Hüsrevi Rum: Necati Kimdir?
- 1450’li yıllarda doğmuştur. Fatih Sultan Mehmet döneminin sonlarına doğru tanınmıştır.
- Bu dönemde Kastamonu’da yaşarken yazdığı “Döne Döne” redifli gazelle tanınmıştır.
- Fatih'e sunduğu "şitaiye" ve "bahariye" kasideleri ve gazelleriyle onun beğenisini kazanmıştır. Fatih'in ölümünden sonra II.Bayezid'e şiirler yazmaya devam etmiştir.
Necatî’nin Edebî Kişiliği
- Necatî yaşadığı dönemin önemli şairlerinden biri olmuştur. Fuzuli, Baki, Nedim gibi Divan şiiri geleneğinin büyük şairlerinin yetişmesinden bir önceki kuşaktandır.
- Yaşadığı dönem Türkçenin ve edebiyatın gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
- Necâtî, Mihrî Hatun, Sehî Bey, Vâlihî, Tâli'î, Sun'î ve diğerleri gibi şairlerin öncüsüdür ve Şemsî-i Edvârî, Sâkî, Sûzî-i Nakşıbendî, Rızâî, Üsküplü Zârî gibi şairler de onun etkisinde kalmış ve şiirlerine nazireler yazmışlardır.
- Fuzûlî gibi büyük bir şair de Necâtî'den alıntı yapmış, “gül ve hançer” redifli şiirlerinde Necatî’den etkilenmiştir.
- İdris-i Bitlisî'nin tarihinde Necati’den “Hüsrevi Rum” olarak bahsedilmiştir.
Necatî’nin Üslubu
- Şiir yazdığı dönem şairleri arasında açık ve anlaşılır bir üslubu tercih etmiştir.
- Samimi bir söyleyişle sanatlı, edebi bir üslubu birleştirmiş, bu yönüyle öne çıkmıştır.
- Şiirlerinde halk söyleyişlerini, deyim ve atasözlerini başarıyla kullanmıştır.
- Basit söylenebilir gibi görünen ancak anlamca derin manalar içeren şiirler söylemiştir. Bu yönüyle Necati sehlimümteni sanatının ustalarından sayılır.
Necatî’nin Eseri
Necati’nin
eserlerini topladığı bir Divanı vardır.
İçinde 650 gazel
bulunan bu divana ön söz yazdığı bilinmektedir ve divanına ön söz yazan ilk şair
sayılmaktadır.
Necatî’nin Döne Döne
Gazeli
Çıkalı göklere âhım
şererî döne döne
Yandı kandil-i
sipihrün cigeri döne döne
Ayagı yer mi basar
zülfüne ber-dâr olanın
Zevk u şevkîle virür
cân u seri döne döne
Sen turup raks
idesin karşuna ben boynum egem
İne zülfün koca sen
sîm-beri döne döne
Şâm-ı zülfünle gönül
mısrı harâb oldı deyü
Sana iletdi kebûter
haberi döne döne
Sen olasın deyü yer
yer asılub âyîneler
Gelene gidene eyler
nazarı döne döne
Ka'be olmasa kapun
ayla gün leyl ü nehâr
Eylemezlerdi tavâf
ol güzerî döne döne
Ey necâtî yaraşur
mutribî şeh meclisinün
Raks urub okıya bu
şi'r-i teri döne döne
Sadeleştirilmiş
Açıklaması
1. Ahımın kıvılcımları göklere döne döne
çıktığından bu yana feleğin güneşinin ciğeri döne döne yandı.
2. Saçına asılanın
ayağı yere mi basar? O zevkle mutlulukla canını ve başını döne döne verir.
3. Güvercin, Şam
şehrini anımsatan saçınla Mısır ülkesi kadar olan güzelliğinin harap olduğu
haberini döne döne sana haber ulaştırdı.
4. Sen kalkıp raks
edip saçların inip sen gümüş misali ak göğüslüyü kucaklayacaksın; bense senin
karşında boynumu eğip duracağım.
5. Kapın Kâbe misali
değerli olmasaydı ay ve güneş her gece gündüz orayı tekrar tekrar tavaf ederek
etrafında dönmezdi.
6. Yer yer asıllı
duran aynalar, gelen kişi sen olabilirsin diye gelen gidene döne döne bakar.
7. Ey Necati!
Padişah meclisinin çalgıcısının bu taze şiiri dans ederek döne döne söylemesi
ona yakışır.
2022-AYT
Anadolu sahası şairlerinden olan ……. XV. yüzyılın önemli isimlerindendir. Onun başarısı; şiirlerinde halk söyleyişlerini, deyim ve atasözlerini kullanmakta gösterdiği ustalığa dayanır. Şairin ustaca kaleme aldığı şiirlerine pek çok şair tarafından nazire yazılmıştır. Özellikle “döne döne” redifli gazeliyle tanınan şair, yaşadığı devirde Anadolu şairlerinin sultanı anlamında “Hüsrev-i Rûm” olarak anılmıştır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Şeyhi B) Necati C) Ahmet Paşa D) Ahmed-i Dai E) Fuzuli
0 Yorumlar
Yorumlarınızı bekliyorum.