Şiir ve Gelenek Sunumu

Şiir ve Gelenek

Şiir ve gelenek konusuyla ilgili hazırladığım sunumu aşağıdaki bağlantıdan indirebilirsiniz. Sunumda halk şiiri, divan şiiri ve modern şiirin genel özellikleri yer almakta. Bu üç şiir geleneğiyle ilgili birer de örnek şiiri sunumda okuyabilirsiniz. Sunum şiir anlayışlarını yansıtan örnek resimlerle de zenginleştirildi. Sunumdaki konu anlatımını da aşağıda okuyabilirsiniz.

ŞİİR ve GELENEK

Şiirde yıllar içinde şairler arasında genel olarak kabul gören sanat anlayışına şiirde gelenek denir.

Türk Edebiyatında üç temel şiir geleneği görülmüştür:

1.Halk Şiiri

2.Divan Şiiri

3.Modern Şiir

1. HALK ŞİİRİ

•Halkın içinden yetişmiş ve çoğu okur-yazar olmayan sanatçılar tarafından oluşturulmuştur.

•Şiirler, sade bir halk Türkçesiyle söylenmiştir.

•Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.

•Hece ölçüsü kullanılmıştır. Kafiyeye önem verilmiştir.

•Aşk, tabiat, tasavvuf, yiğitlik gibi konular işlenmiştir.

•Genellikle yarım kafiye kullanılmıştır.

•Gelenek usta-çırak ilişkisiyle bugüne kadar gelmiştir.

•Koşma, semai, varsağı, destan, ilahi, nefes, mani, türkü gibi nazım şekilleri vardır.

•Halk şiiri geleneğinin en güçlü temsilcileri Karacaoğlan, Köroğlu, Pir Sultan Abdal, Dadaloğlu, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Erzurumlu Emrah’tır.

Halk şiiri örneği

KOŞMA

Evvel sen de yücelerden uçardın

Şimdi enginlere mi indin gönül

Derya deniz dağ taş demez aşardın

Kara menzilini aldın mı gönül

Yiğitliğim elden gitti yel gibi

Damağımda tadı kaldı bal gibi

Hoyrat eli değmiş gonca gül gibi

Bozulmuş bağlara döndün mü gönül

Karacaoğlan

2. Divan Şiiri

•Divan edebiyatı, saray ve çevresinde gelişen ve aydın zümreye hitap eden bir edebiyattır. “Klasik Türk Edebiyatı” ismiyle de anılır.

•Bu döneme ait şairlerin, şiirlerini topladıkları “divan” adı verilen birer defterleri vardır. Her şairin bir divanı olduğu için, divan edebiyatı ifadesi daha yaygındır.

•Arapça ve Farsça kelimelerin sıkça kullanıldığı ağır bir Türkçe kullanılmıştır.

•Nazım birimi beyittir. Aruz ölçüsü kullanılmıştır.

•Şiirlerde aşk, tabiat, din, tasavvuf gibi konular işlenmiştir.

•Kaside, gazel, mesnevi, murabba, terkib-i bend, rubai, şarkı gibi nazım şekilleri vardır.

•“Fuzuli, Baki, Nedim, Şeyh Galip, Nabi” en çok bilinen şairlerdir.

Divan Şiiri Örneği

Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı

Kamu bîmârına cânân deva-yı derd eder ihsan
Niçün kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı

Gâmım pinhan tutardım ben dedîler yâre kıl rûşen
Desem ol bî-vefâ bilmem inanır mı inanmaz mı

Değildim ben sana mâil sen ettin aklımı zâil
Beni tan eyleyen gafîl seni görgeç utanmaz mı

Fuzûlî rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır
Sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı

Fuzuli

3. Modern Şiir

•1900’lü yılların başından itibaren oluşmuş bir şiir geleneğidir.

•Bu şiir geleneği Divan şiirine tepki olarak ortaya çıkmıştır.

•Sanatlı söyleyişin yerine yalın ve tabii söyleyiş benimsenmiştir.

•Her türlü konu işlenmiştir.

•Nazım birimi kullanılmamıştır.

•Serbest şiir tarzı benimsenmiştir.

•Şiirlerde sözcük dizilişi ve iç ahenk ön plandadır.

Modern Şiir Örneği

Anlatamıyorum
Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.
Orhan Veli KANIK