Anonim Halk Edebiyatı Genel Özellikleri Slaytı

Halk Edebiyatının genel özellikleri ve Anonim Halk Edebiyatının türlerini içeren sunum. Sınıfta kullanıma hazır durumdadır.

Sunumun içerdiği başlıklar şunlardır:

Halk şiiri
Halk Edebiyatının Genel Özellikleri
Halk Edebiyatının kolları
Anonim Halk Şiirinin Genel Özellikleri
Anonim Halk Şiiri Türleri
Mani ve çeşitleri
Türkü
Ağıt
Ninni türlerinin özellikleri

HALK ŞİİRİ

Halk içinden çıkan sanatçılar, halkın sorunlarını, gelenek ve göreneklerini, duygu ve düşüncelerini halkın konuştuğu yalın bir dille ifade etmişlerdir.

Türk edebiyatının başlangıcından günümüze kadar daha çok, sözlü gelenek içinde devam eden bu edebiyata Türk Halk edebiyatı adı verilir.

HALK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ

Şiirlerde genellikle yarım ve tam uyak kullanılmıştır.
Şiirlerde nazım birimi olarak genellikle dörtlük kullanılmıştır.
Şiirlerde hece ölçüsü kullanılmıştır. Halkın konuştuğu dile çok yakın olan sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
Halk şairlerinin hayat hikâyeleri ve şiirleri “cönk” adı verilen eserlerde toplanmıştır.
Aşk, güzellik, erdem, doğa, ölüm, savaş, yiğitlik, özlem, zamandan şikâyet, din-tasavvuf gibi konular işlenmiştir.

HALK EDEBİYATI ÜÇE AYRILIR:

Anonim Halk Şiiri
Âşık Tarzı Halk Şiiri
Dini-Tasavvufi Halk Şiiri

Anonim Halk Şiiri

Yazarı veya söyleyeni bilinmeyen, halka mal olan edebî eserlere anonim denir. Bu eserlerin oluşturduğu edebiyata ise anonim edebiyat denir.

Anonim Halk şiiri türleri

Mani
Türkü
Ninni
Ağıt

Mani nedir?

Anonim Halk şiirinin; dört dizeden oluşan nazım biçimidir. Maniler 7’li hece ölçüsüyle söylenir. Hecenin 8, 11, 14’lü kalıplarıyla söylenmiş maniler de vardır. Maniler aaba şeklinde kafiyelenir. Ayrıca abab şeklinde kafiyelenen maniler de vardır.
Manilerin ilk iki dizesi, son dizeyle yalnız ölçü ve kafiye bakımından ilgili olup doldurma sözlerdir. Manilerde verilmek istenen asıl duygu ve düşünce genellikle son iki dizede ortaya çıkar.
Daha çok, aşk ve sevgi konusunda söylenmekle birlikte, çok farklı konularda maniler de söylenmiştir.

Mani Çeşitleri

A. Düz (Tam) Mâni: Yedişer heceli dört dizeden oluşan manilere düz ya da tam mâni denir.
Gel bakma kimseye hor
Halkı yorma kendin yor
Yıkmak için çok düşün
Yıkmak kolay yapmak zor

B. Kesik ya da Cinaslı Mâni: Birinci dizesindeki hece sayısı yediden az olan manilerdir. Dizeler cinaslı uyaklarla kurulur. Cinas, söylenişleri aynı, anlamları ayrı olan sesteş (eşsesli) sözcüklerle yapılan bir sanattır.
Bağ bana
Bahçe sana bağ bana
Değme zincir kâr etmez
Zülfün teli bağ bana

C. Yedekli (Artık) Mâni: Düz manilerin sonuna uyakları aynı olan iki dize daha getirilerek yapılan manilere denir.

Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yâreliyim
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi .

D. Karşılıklı Mâni (Deyiş): İki kişinin karşılıklı olarak söyledikleri manilere deyiş adı verilir. Bunlar sorulu cevaplı biçimde düzenlenir.

2. Türkü

Türkü, kendine özgü bir ezgi ile söylenen Anonim Halk edebiyatı nazım şeklidir. Dize sayıları ve hece sayıları Türküden türküye değişebilir. Türküler genellikle hece ölçüsünün 7, 8 ve 11 ‘li kalıplarıyla söylenir. Üçlük, dörtlük, beşlik gibi kıtalardan oluşur. Nakarat her bendin sonunda tekrarlanır. Bu kısma bağlama veya kavuştak adı verilir.
Türkü, ezgisi yönüyle diğer halk şiiri türlerinden ayrılır. Türkülerde daha çok. aşk, sevgi, ayrılık, gurbet, tabiat güzellikleri gibi konular işlenir. Türkü, Divan şiirindeki şarkının karşılığıdır.

3. Ninni

Ninni, annelerin çocuğunu uyutmak için kendine özgü bir ezgiyle söylediği şiirlerdir. Ninniler, şekil ve içerik yönünden türkülerden çok maniye benzer. Genellikle kısa (7’li ve 8’li) hece ölçüleriyle ve yalın bir dille söylenir. Genellikle dörtlüklerle söylenir.

4. Ağıt

Sevilen, sayılan insanların ölümünden sonra söylenen ve bu ölümden doğan acıyı, üzüntüyü dile getiren şiirlerdir. Ağıtlar, ölen kişinin iyiliklerinden, kahramanlıklarından ve hayatındaki önemli olaylardan söz eder. Ağıtlar deprem, yangın, sel gibi doğal afetlerle ilgili de yakılmıştır.
Ağıtlar daha çok 7, 8 ve 11 ‘li hece ölçüsüyle söylenmiştir. Ağıtlar genellikle anonimdir.
Ağıtın karşılığı olarak, Divan edebiyatındaki mersiye ve İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki sagu gösterilebilir.